مقایسه تلفظ شناسه سوم شخص مفرد در لهجه های محاوره ای معیار و اصفهانی در چارچوب نظریه بهینگی

شناسه سوم شخص مفرد، یعنی /-ad/ در لهجه محاوره ای معیار به صورت [e] و در لهجه اصفهانی به صورت [ed] تلفظ می شود. تلفظ معیار نتیجه حذف همخوان /d/ و تبدیل واکه /a/ به  [e]است. ولی در لهجه اصفهانی همخوان /d/ حذف نمی شود، بلکه فقط واکه /a/ به [e] تبدیل می شود. همچنین، در هر دو لهجه محاوره ای معیار و اصفهانی اگرآخرین واج فعل واکه /a/ باشد همخوان /d/ حذف نمی شود، واکه/a/  نیز به واکه [e] تبدیل نمی شود، بلکه حذف می شود. در نتیجه، شناسه سوم شخص مفرد به صورت [d] تلفظ می شود. هدف این مقاله این است که دلایل تلفظ شناسه سوم شخص مفرد به این سه صورت مختلف، در چارچوب نظریۀ بهینگی (vide. prince & smolensky, 1993/ 2004) از طریق دست یابی به رتبه بندهای در برگیرنده از محدودیت های مختلف مورد تحلیل و تبیین قرار بگیرد. در این پژوهش پیش از ورود به مباحث نظریه بهینگی استدلال می شود که حذف همخوان /d/ زمینه چین تبدیل واکه /a/ به  [e]در لهجه محاوره ای معیار است. همچنین، استدلال می شود که اگر چه تبدیل واکه /a/ به  [e]در هر دو لهجه محاوره ای معیار و اصفهانی رخ می دهد، دو محدودیت نشانداری مختلف عامل رخداد این فرآیند در هر یک از این دو لهجه هستند. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.   واژگان کلیدی: شناسه سوم شخص مفرد، حذف پایانی، بالا رفتگی، لهجه اصفهانی، نظریۀ بهینگی